Glukoz Nedir? Kan Şekeri ile Glukoz Arasındaki İlişki (2024)

1 Yorum

Bilimsel adıyla glukoz halk arasında ise kan şekeri olarak bilinen bu molekül hayati öneme sahip. İlk bakışta sadece enerji verici bir madde gibi görünen glukozun aslında vücudumuzdaki pek çok süreçle derin bağlantıları bulunur. Peki glukoz nedir? Kan şekeri ile glukoz arasındaki ilişki nedir ve bu ikisi arasındaki denge sağlığımız için neden bu kadar önemlidir? Bilinmesi gerekenleri sizler için derledik.

See Also

Staten Island Obituaries for Feb. 10, 2024: Susan Silverstein (Davis), Ph.D., rememberedHiperglisemik Glukoz Metabolizma Bozukluğu Olan Hastalarda Serum Malondialdehit, α-Tokoferol ve - β- Karoten DüzeyleriGlukoz Nedir ve Normal Değerleri Kaç Olmalı?

Glukoz Nedir?

Glukoz vücudun ana enerji kaynağıdır. Aşırı glukoz karaciğerimizde ve kaslarımızda glikojen formunda saklanır. Glukoz düzeylerinin belirli bir aralıkta kalması ve insanların sağlıklı olmasını insülin ve glukagon hormonları sağlar. Kan glukoz düzeyinin normalde olmasına normoglisemi adı verilir. Açlık durumunda kan glukoz seviyesi 70-100 mg/dl arasında olmalıdır. Kan glukozunun normal aralığın dışında olması ve tedavi edilmemesi diyabet hastalarında daha ciddi sorunlara neden olabilir. Glukoz karbonhidrat içeren yiyeceklerden alınan karbonhidratın temel bileşeni olarak kabul edilir ve günümüzde endüstriyel olarak da üretilir. Nişastanın enzimatik hidrolizi ile glukoz üretilebilir. Mısır, pirinç, buğday, patates, manyok, ararot ve sagu gibi besinler nişasta kaynağı olarak kullanılabilir.

Açlık ve Tokluk Glukozu Nasıl Etkiler?

Sağlıklı bir birey için açlık sırasında kabul edilen kan şekeri yoğunluğu 70-100 mg/dl'dir. Ancak ölçüm yöntemine bağlı olarak normal kabul edilen yoğunluğun alt ve üst sınırları farklılık gösterebilir. Yemekten 1 saat sonra kan şekeri seviyesinin arttığı görülür. Tokluk durumunda kan şekeri seviyesindeki artış miktarı ve süresi beslenme modeline bağlı olarak değişir. Yemekten sonraki bir saat içinde 120-140 mg/dl seviyede olması normal kabul edilir. Kan şekerinin normale dönmesi için yemeğin ardından yaklaşık iki saat geçmesi gerekmektedir. Ancak karmaşık karbonhidratlar ile basit karbonhidratların kan şekeri üzerindeki etkisi aynı değildir karmaşık karbonhidratlar kan şekerini daha uzun süre yükseltir. Karaciğer kan şekeri yoğunluğunu düzenlemede görevlidir. Kan şekeri yükseldiğinde insülin salınımı artar ve glukoz çoğunlukla glikojene dönüştürülerek karaciğerde depolanır böylece kan şekeri azalır.

İnsülin Hormonu Nedir? Nasıl İşlev Görür?

Pankreas tarafından üretilen insülin hormonu protein yapısına sahiptir. Kan şekerinin dengelenmesi için pankreasın otomatik olarak uyarıldığı ve kan glukoz seviyesinin artışına cevaben hücrelere glukoz alımını sağlar. Insülin hormonu vücutta denge sağlama işlevini yerine getirir ve kan şekeri seviyesinin normal aralıklarda kalmasını destekler. Insülinin kan şekeri düzeyleri üzerindeki etkileri aşağıda belirtilmiştir:

• Kan şekerinin yükselmesi durumunda insülin salgılanarak kan şekeri seviyesinin azaltılması sağlanır. Pankreas tarafından salgılanan insülinin yardımıyla hücreler kan dolaşımından glikoz emer.
• Kan şekeri azaldığında ise karaciğerde depolanan glikozun dolaşıma katılması gereklidir. Bu durumda pankreas glukagon salgılar ve böylece düşen kan şekeri seviyesi yükseltilir.

Glukoz Değeri Nasıl Ölçülür?

Glukoz ölçümü genellikle hastane koşullarında gerçekleştirilir. Bu işlem kanın plazma bölümünde bir test ile yapılır. Glukoz ölçümünün yapılabilmesi için kan alınır ve laboratuvara gönderilir. Sonrasında bu kanın plazmasından glukoz değeri belirlenir. Kan testi sonuçları doktorlar tarafından uluslararası kriterlere göre değerlendirilir. Ev ortamında da glukoz ölçümü yapılabilir. Glukoz seviyesini belirleyebilen cihazlar mevcuttur ve bu cihazlar evde kolaylıkla kullanılabilir. Cihazı kullanmak için parmağınızdan bir damla kan almanız ve bunu cihazın ilgili bölmesine yerleştirmeniz yeterlidir. Bu işlem sonucunda glukoz seviyesi cihazın ekranında görüntülenir.

Ortalama Glukoz Seviyesi Nasıl Değerlendirilir?

Glikolize hemoglobin olarak bilinen HbA1c parametresi de açlık ve tokluk glukoz seviyeleri kadar önem taşır. Son 2-3 aylık süredeki ortalama kan glukoz seviyesini ifade eder. HbA1c parametresini ölçen test belirli bir zaman dilimine bağlı olmadan herhangi bir zamanda gerçekleştirilebilir. Ancak doktorun tavsiye ettiği dönemlerde testin yapılması daha uygun olacaktır. Test öncesi aç olmanız gerekmez. HbA1c ölçüm sonuçlarını Ulusal Diyabet Federasyonu'nun değerlendirmesi şöyledir:

• Eğer HbA1c değeri %5.7'nin altında ise kan glukoz düzeyinin normal olduğunu gösterir.
• %5.7 ile %6.4 arasındaki bir HbA1c değeri prediyabet riskini işaret eder yani gizli şeker durumu söz konusu olabilir.
• %6.5 veya daha yüksek bir değer kişinin diyabet hastası olduğuna işaret eder.

Kan Şekerinin Normalden Yüksek Olması Nedir?

Hiperglisemi glukoz yüksekliği yani kan glukoz düzeyinin normale göre daha yüksek olması durumudur. Hiperglisemi teşhisi için açlık kan şekeri 100 mg/dl'yi aşmalı ve tokluk kan şekeri 140 mg/dl'yi geçmelidir. Şeker hastası olan kişiler tedavi almadıklarında ya da yetersiz tedavi gördüklerinde hiperglisemi yaşayabilir. Eğer tokluk kan şekeri 200 mg/dl'nin üzerinde ise diyabet riski vardır. Kan şekeri seviyesinin daha fazla artması ve bu konuda herhangi bir önlem alınmaması durumunda bilinç kaybı, koma ve ölüm gibi sonuçlar ortaya çıkabilir. Kan şekeri normalden daha yüksek olan kişilerin ciddi sağlık sorunlarından kaçınmak için düzenli olarak kan glukoz değerlerini kontrol etmeleri gerekir. Normal koşullarda idrarda glukoz bulunmaz. Ancak diyabet hastalarının kan glukoz seviyeleri aşırı derecede artarsa idrarda da tespit edilebilir. Glukoz seviyesi 180 mg/dl'yi geçtiğinde idrarla atılır. Bu duruma glikozüri denir ve genellikle kan glukoz seviyesinin yüksek olmasından kaynaklanır. Bu durumda ilgili kişi mutlaka tıbbi yardım almalıdır.

Glukoz Değeri Kaç Olmalı?

Peki glukoz değeri kaç olmalı? Kan glukoz seviyesinin normal olması normoglisemi, düşük olması hipoglisemi ve yüksek olmasına ise hiperglisemi denir. Yetişkinlerde ve çocuklarda glukoz seviyeleri arasında 20-30 mg/dl'lik bir fark bulunabilir. Sağlıklı bir kan şekeri (glukoz) seviyesi aç karnına 70 ile 100 mg/dL (3,9 ve 5,6 mmol/L), tokken ise 70-140 mg/dl'dir. Glukoz seviyesi 60’ın altına düştüğünde hipoglisemi riski söz konusu olur.

Glukoz Değeri Nasıl Dengelenir?

Hayat tarzında yapılacak bazı değişiklikler sağlıklı beslenme ve aktif bir yaşam tarzı glukoz yüksekliği belirtileri ve kan glukoz dengesini korumada yardımcıdır. Glukoz seviyenizi dengelemek için aşağıdaki yöntemleri kullanabilirsiniz:

• Diyet lifi yüksek besinleri dahil edin.
• Düşük glisemik indeksli yiyecekleri tercih edin.
• Düzenli spor yapın.
• Kafein ve alkol tüketimini sınırlayın.
• Magnezyum içerikli yiyecekler tüketin.
• Stresten kaçının.
• Suyu bol miktarda tüketin.
• Şeker tüketiminizi azaltın.
• Uyku kalitenizi gözetleyin.

KAYNAK:https://tr.wikipedia.org/wiki/Glukoz

SIK SORULAN SORULAR